Hành trình hình thành và phát triển của pháo hoa qua các thời kỳ

Pháo hoa là biểu tượng của niềm vui và khởi đầu mới, xuất hiện trong hầu hết các nền văn hóa trên thế giới. Ít ai biết rằng, những màn trình diễn ánh sáng rực rỡ ngày nay bắt nguồn từ tục đốt ống tre và phát hiện thuốc súng tại Trung Hoa cổ đại – một phát minh tình cờ đã mở ra cả một nghệ thuật kỳ diệu thắp sáng bầu trời nhân loại. Câu chuyện về sự ra đời của pháo hoa là hành trình thú vị kéo dài hàng nghìn năm, gắn liền với cả khoa học lẫn văn hóa nhân loại.

Sự ra đời của pháo hoa

1. Nguồn gốc ra đời của pháo hoa

1.1. Từ tiếng nổ tre trong lễ hội cổ xưa

Khoảng hơn 2.000 năm trước, người Trung Hoa cổ đại có tập tục đốt tre khô vào mỗi dịp lễ Tết. Khi gặp lửa, ống tre phát ra tiếng nổ lớn – người xưa tin rằng âm thanh ấy có thể xua đuổi tà ma, mang lại may mắn và bình an. Chính từ tập tục này, nguồn gốc pháo hoa dần hình thành, mở đầu cho một nét văn hóa rực rỡ còn lưu truyền đến ngày nay.

1.2. Phát hiện thuốc súng – bước ngoặt quan trọng

Đến thế kỷ IX, trong quá trình tìm thuốc trường sinh, các nhà giả kim Trung Hoa đã tình cờ phát hiện ra hỗn hợp diêm tiêu (KNO₃), than củi và lưu huỳnh – sau này được gọi là thuốc súng đen.
Khi đốt, hỗn hợp này tạo ra ánh sáng và tiếng nổ mạnh, được người dân ứng dụng để nhồi vào ống giấy hoặc ống tre, tạo thành pháo ống – loại pháo hoa sơ khai đầu tiên trong lịch sử nhân loại.

Từ phát minh tình cờ này, người Trung Hoa đã mở ra nghệ thuật pháo hoa, biến những tiếng nổ đơn giản thành màn trình diễn ánh sáng đầy sắc màu trong các dịp lễ lớn, Tết Nguyên Đán hay các sự kiện cung đình.

2. Sự lan tỏa của pháo hoa trên thế giới

2.1. Pháo hoa theo chân Con đường Tơ lụa

Từ Trung Hoa, bí quyết chế tạo pháo hoa lan sang Ấn Độ, Ba Tư và Ả Rập, rồi dần tới châu Âu qua Con đường Tơ lụa.
Đến thế kỷ XIII, người Ý đã tiếp nhận kỹ thuật này và phát triển pháo hoa thành nghệ thuật biểu diễn ánh sáng – không chỉ tạo tiếng nổ mà còn tạo ra màu sắc và hình dạng phong phú.

2.2. Từ thuốc súng đến khoa học ánh sáng

Đến thế kỷ XIX, khi khoa học hóa học phát triển, các nhà nghiên cứu phát hiện muối kim loại có thể tạo ra nhiều màu sắc khác nhau:

• Stronti (Sr) → màu đỏ
• Bari (Ba) → màu xanh lục
• Đồng (Cu) → màu xanh lam
• Natri (Na) → ánh vàng rực
• Canxi (Ca) → màu cam

Từ đây, pháo hoa bước sang một kỷ nguyên mới – kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật, trở thành phần không thể thiếu trong những lễ kỷ niệm lớn của thế giới như Quốc khánh Mỹ (4/7), Năm mới châu Âu hay lễ hội ánh sáng ở Nhật Bản.

3. Lịch sử pháo hoa tại Việt Nam

Sau khi du nhập từ Trung Quốc, pháo hoa nhanh chóng trở thành một phần trong đời sống văn hóa của người Việt. Qua hàng trăm năm, pháo không chỉ là công cụ tạo tiếng nổ và ánh sáng, mà còn là biểu tượng của niềm vui, sự may mắn và khởi đầu mới trong mỗi dịp trọng đại.

3.1. Pháo nổ truyền thống – nét văn hóa xưa

Tại Việt Nam, từ hàng trăm năm trước, người dân đã có tục đốt pháo trong các dịp trọng đại như Tết Nguyên Đán, cưới hỏi, mừng thọ hay khai trương. Tiếng pháo rộn ràng tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc và khởi đầu tốt lành.
Nhiều làng nghề như Đình Bảng (Bắc Ninh), Bình Đà (Hà Nội), Văn Môn (Bắc Ninh) hay Nam Định, Hải Dương từng nổi tiếng với nghề làm pháo thủ công – những cuộn pháo đỏ được nhồi thuốc đen bên trong, tượng trưng cho phúc lộc và hỷ sự.

3.2. Chuyển mình sang pháo hoa an toàn

Đến đầu những năm 1990, để đảm bảo an toàn cháy nổ, Nhà nước Việt Nam chấm dứt sản xuất và sử dụng pháo nổ, đồng thời định hướng phát triển pháo hoa nghệ thuật không gây tiếng nổ.
Năm 1996, Nhà máy Z121 – trực thuộc Bộ Quốc Phòng đã thử nghiệm thành công mẫu pháo hoa đầu tiên do Việt Nam sản xuất, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử pháo hoa Việt Nam: từ chỗ phụ thuộc nhập khẩu, chúng ta đã làm chủ công nghệ chế tạo.

3.3. Pháo hoa Việt Nam thời hiện đại

Ngày nay, Việt Nam đã có thể tự sản xuất nhiều loại pháo hoa khác nhau, phục vụ cho cả biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp và sử dụng dân dụng an toàn.
Những sản phẩm phổ biến gồm:

✅ Giàn phun sáng nhiều hiệu ứng, phun cao và lan tỏa đều.

✅ Ống phun tay cầm an toàn cho hộ gia đình, tiệc cưới, sinh nhật.

✅ Combo pháo hoa dân dụng được cấp phép bán rộng rãi.

Tất cả đều được sản xuất bởi Nhà máy Z121 – Bộ Quốc Phòng Việt Nam, đảm bảo chất lượng và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn quốc phòng.